حکم شطرنج (قرآن)بر اساس آیات قرآن کریم بازی با آلات قمار مانند شطرنج بدلیل مضرات زیاد و پلیدی آن عمل، ممنوع است. ۱ - برتری مضراتحرمت شطرنج، به علت برتری مضرات: • «یسـلونک عن الخمر والمیسر قل فیهما اثم کبیر ومنـفع للناس واثمهما اکبر من نفعهما..از تو درباره شراب و قمار مى‌پرسند، بگو: در ارتكاب آن دو گناهى است بزرگ و سودهایى (مادى) براى مردم، و گناه آنها بزرگتر از سودشان است. و از تو مى‌پرسند كه چه چیز انفاق کنند؟ بگو: آنچه میسور است. این گونه خداوند براى شما آیات خود را روشن مى‌كند، شاید بیندیشید،» در روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) «المیسر» به شطرنج و نرد تفسیر شده است. آیه از دو سؤال درباره شراب و قمار شروع مى‌شود، مى‌فرماید: از تو درباره شراب و قمار سؤال مى‌كنند. میسر از ماده یسرگرفته شده كه به معنى سهل و آسان است، و از آنجا كه قمار در نظر بعضى از مردم وسیله آسانى براى نیل به مال و ثروت است به آن میسر گفته شده است. سپس در جواب مى‌فرماید: بگو در این دو گناه بزرگى است و منافعى (از نظر ظاهر و جنبه مادى) براى مردم دارد ولى گناه آنها از نفع‌شان بیشتر است (قُلْ فِیهِما إِثْمٌ كَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما). با توجه به اینكه جامعه عرب جاهلى بسیار آلوده به شراب و قمار بوده حكم تحریم این دو به طور تدریجى و در چند مرحله نازل شده و اگر نرمش و مدارایى در لحن آیه مشاهده مى‌شود به خاطر همین معنى است.در این آیه منافع و زیان‌هاى این دو با هم مقایسه شده و برترى زیان‌ها و گناه سنگین آن بر منافع آنها مورد تصریح قرار گرفته است مسلما منافع مادى كه احیانا از طریق فروش شراب یا انجام قمار حاصل مى‌شود و یا منافع خیالى كه به خاطر تخدیر حاصل از مستی شراب و غفلت از هموم و غموم و اندوه‌ها به دست مى‌آید در برابر زیان‌هاى فوق العاده اخلاقى و اجتماعى و بهداشتى این دو بسیار ناچیز است. بنا بر این هیچ انسان عاقلى به خاطر آن نفع كم به این همه زیان تن در نمى‌دهد. ۲ - عمل پلیدحرمت شطرنج، به علت پلیدی آن: • «یـایها الذین ءامنوا انما الخمر والمیسر والانصاب والازلـم رجس من عمل الشیطـن فاجتنبوه لعلکم تفلحوناى كسانى كه ایمان آورده‌اید، جز این نیست كه شراب و قمار و بت‌هاى نصب شده (عبادت آنها و قربانى براى آنها و خوردن گوشت آن قربانی) و تیرهاى قرعه قمار، نجس و پلید و از اختراعات شیطان است، پس از آنها دورى كنید، شاید رستگار گردید.» شراب‌خواری و می‌گسارى در زمان جاهلیت و قبل از ظهور اسلام فوق العاده رواج داشت و به صورت یك بلاى عمومى در آمده بود، تا آنجا كه بعضى از مورخان مى‌گویند عشق عرب جاهلى در سه چیز خلاصه مى‌شد: شعر و شراب و جنگ!، و نیز از روایات استفاده مى‌شود كه حتى بعد از تحریم شراب مساله ممنوعیت آن براى بعضى از مسلمانان فوق العاده سنگین و مشكل بود، تا آنجا كه مى‌گفتند: «ما حرم علینا شى‌ء اشد من الخمر: هیچ حكمى بر ما سنگین‌تر از تحریم شراب نبود.» روشن است كه اگر اسلام مى‌خواست بدون رعایت اصول روانى و اجتماعى با این بلاى بزرگ عمومى به مبارزه برخیزد ممكن نبود، و لذا از روش تحریم تدریجى و آماده ساختن افكار و اذهان براى ریشه كن كردن می‌گسارى و قماركه به صورت یك عادت ثانوى در رگ و پوست آنها نفوذ كرده بود، استفاده كرد. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم شطرنج». رده‌های این صفحه : شطرنج | موضوعات قرآنی
|